Bewustmaking bij medewerkers en cliënten van Aveleijn

Bewustmaking bij medewerkers en cliënten. Aveleijn is een zorgorganisatie die al meer dan 50 jaar mensen met een verstandelijke beperking of een lage sociale redzaamheid ondersteunt. Met ruim 80 locaties in Twente en de gemeente Berkelland en hun 2000 medewerkers, 2800 cliënten en 800 vrijwilligers maken ze integraal onderdeel uit van de lokale samenleving.

Green Deal Duurzame Zorg

Aveleijn zet zich al sinds 2018 als ambassadeur van de Green Deal Duurzame Zorg volop in voor een groene en duurzame leef- en werkomgeving. Doel van de Green Deal Duurzame Zorg is de kwaliteit van de zorg verhogen en de ecologische footprint verlagen op lange termijn op het gebied van CO2-reductie, circulariteit, reductie medicijnresten en gezonde leefomgeving.

Onderdeel van de Green Deal Duurzame Zorg is het betrekken en bewust maken van cliënten en zorgmedewerkers. Hoe maak je duurzaamheid meer vanzelfsprekend voor zorgmedewerkers en hoe maak je het onderwerp duurzaamheid aansprekend en begrijpelijk voor cliënten? Met die vragen kwam Aveleijn bij Op Naar Nul (ONN) terecht. Aveleijn staat hiermee net als veel andere zorginstellingen namelijk voor een grote opgave.

Waar te beginnen?

Aveleijn is al goed op weg door duurzame technieken in te zetten in en om haar gebouwen en daardoor haar CO2-uitstoot te verminderen. Maar verduurzaming gaat verder dan alleen technische maatregelen; duurzaam gedrag is minstens zo belangrijk. Aveleijn heeft naar aanleiding van de Green Deal Duurzame Zorg hun eigen Greenteam opgezet en was op zoek naar een partij die gespecialiseerd is in bewustmaking van cliënten en medewerkers. Tijdens een presentatie bij VGN was Edward van Nielen, manager Vastgoed Aveleijn, direct enthousiast over de programma’s die ONN in huis heeft, waarbij thema’s als voeding, afval, mobiliteit en gezonde leefomgeving centraal staan. ONN heeft samen met het Greenteam een bewustmakingsprogramma ontwikkeld, waarbij iedereen op een leuke en laagdrempelige wijze in aanraking komt met duurzaamheid.

Programma duurzaamheid Aveleijn: Maak het verschil!

De slogan van het programma zegt al veel. Aveleijn is gedreven om het verschil te maken. Dat is te merken aan het enthousiasme en de reacties van de zorgmedewerkers en cliënten tijdens het programma. Het programma is modulair en op maat en bestaat bij Aveleijn onder andere uit:

het inzetten van de duurzaamheidscoach: ondersteuning bij kleine en grote duurzame vraagstukken van locatiegroepen en regiomanagers

→ workshops voor cliënten met thema’s als afval, energie en voeding
→ workshops voor medewerkers over De Verborgen Impact
→ ontwikkelen compostbakken voor woon- en dagbestedingsgroepen

Het programma enthousiasmeert de gehele organisatie!

Juist doordat er organisatie breed veel ideeën leven is het fijn dat Aveleijn een (ONN) duurzaamheidscoach heeft ingezet.

Edward van Nielen, manager Vastgoed Aveleijn: Het idee is ontstaan toen wij in 2018 met duurzaamheid aan de slag gingen. Het blijkt een ‘schot in de roos’ te zijn, want er wordt veel gebruik van gemaakt. Veel locaties en regio’s willen aan de slag met duurzaamheid maar weten niet goed hoe en waar ze precies moeten beginnen.’

Dat er veel gebruik van wordt gemaakt is te merken. Zo is de ene locatie samen met de duurzaamheidscoach begonnen aan het organiseren van een inzamelactie van elektrische apparaten en wordt elders een duurzaamheidsvisie ontwikkeld met stappen- en actieplan. Er wordt gezocht naar duurzame samenwerkingspartners en een dagbesteding is zelfs een nieuwe, duurzame productielijn aan het opzetten. Omdat de duurzaamheidscoach werk uit handen neemt, kunnen zorgmedewerkers hun ideeën tot uitvoering brengen zonder dat het hun eigen werk in de weg zit.

Team SAM, cliënten als ervaringsdeskundigen

Groot enthousiasme op de workshops voor cliënten kwam vanuit het team ervaringsdeskundigen van Aveleijn: Team SAM, dat staat voor samenwerken, Adviseren en Meedoen. Zij zijn zelf cliënt en proberen hun ervaringen op een zo duidelijk mogelijke manier te communiceren, intern maar ook extern.

Voordat de workshops voor cliënten begonnen werden ze eerst getest op inhoud en materialen door Team SAM. Het team helpt ook mee met de workshops, wat voor hen een positieve ervaring is:

Natasja van Team Sam: ‘Duurzaamheid is helemaal niet ingewikkeld.’

Duurzame keuzes tijdens workshops voor cliënten

Duurzaamheid is een breed begrip en kan beter uitgelegd worden door spelvormen via ontdekkend leren en door simpelweg in gesprek te gaan met de cliënten. De nadruk ligt op beleven en bepaalde woorden en gesprekken visueel maken. Met de door ONN ontwikkelde materialen voor thema’s afval, energie en voeding worden gelijk praktische duurzame keuzes aangereikt. Via het oplichten van ledlampjes bij één van de spellen komt een cliënt achter het energiegebruik van apparaten in huis, waaronder de verwarming die veel energie gebruikt. De cliënt ziet meteen via een afbeelding de tip om energie te besparen: verwarming lager en een trui aantrekken. Een andere cliënt ging meteen na de workshop zijn prullenbak overhoop halen om het afval te gaan scheiden, want hij had zojuist geleerd wat recyclen was. Ondertussen zijn al 150 enthousiaste cliënten bereikt en komen er nog meer workshops aan.

Milieu impact van producten merendeel verborgen

Naast workshops voor cliënten volgen medewerkers workshops over De Verborgen Impact. In Nederland focussen we ons vaak op de zichtbare milieu impact zoals afval, plastic en CO2 uitstoot. Maar als je naar de hele keten kijkt ligt de meeste impact bij het maken van producten en voeding, en dat zit juist verborgen. Veel productie en landbouw is verplaatst naar lageloonlanden en deze landen zitten met de gevolgen voor natuur, milieu en mens. Als we dit wel zien en aanpakken kunnen we samen veel meer bereiken! Tijdens de workshop leren medewerkers waar de grootste winst te behalen valt. Al meer dan 140 medewerkers hebben de workshop gevolgd en meer volgen nog. Naar aanleiding van de workshop gaat een locatie een vega proeverij organiseren zodat er uiteindelijk minder vlees wordt gegeten, bij een andere locatie worden deelfietsen nog meer gestimuleerd.

Bas Keller, ondersteunend begeleider locatie Esdorp: ‘Veel feitelijke informatie en daardoor bewustwording. Tips en kennis kan ook in meerdere gevallen van toepassing zijn op het werk. Voeding, recyclen, teamuitje, etc.’

Van appel klokhuis tot compost

Om cliënten en medewerkers meer bewust om te laten gaan met hun eigen groente-, fruit- en tuin (GFT) afval starten we samen een pilot met compostbakken. Aveleijns eigen dagbesteding De Werkplaats in Enschede produceert compostbakken voor een aantal woon-en dagbestedingsgroepen, met behulp van het ontwerp van ONN. De medewerkers en cliënten maken dit natuurlijke recycle proces van dichtbij mee. Ze leren hoe het GFT afval zoals een appelklokhuis verwerkt wordt tot compost door speciale wormen waardoor planten weer beter van kunnen groeien! Bij succes volgen er meer compostbakken.

Duurzaamheid continuerend proces

Vanuit Aveleijn wordt gestreefd om zoveel mogelijk mensen te bereiken met de activiteiten en advies. Aveleijn ondervindt dit pas als het begin van bewustmaking over duurzaamheid, de eerste stappen zijn gezet. Hoe meer mensen zien hoeveel mogelijkheden er zijn en inzien dat duurzaamheid leuk is en niet ingewikkeld hoe meer het gedragen wordt binnen de organisatie.